کفاره کشتن غیر عمد حیوانات چیست؟

چند وقت پیش خبری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد از راننده‌ای که هنگام عبور از خیابان، ناخواسته باعث مرگ یک گربه شد. واکنش کاربران جالب بود عده‌ای از جنبه عاطفی ناراحت شدند و عده‌ای دیگر پرسیدند: از نظر شرع، تکلیف چنین فردی چیست؟ آیا باید کفاره بدهد؟ واقعیت این است که در نگاه اسلام جان حیوانات بی‌زبان‌ترین آن‌هاحرمت دارد و بی‌احتیاطی یا غفلت در برخورد با آن‌ها صرفا یک حادثه ساده محسوب نمی‌شود. در فقه اسلامی برای موارد کشتن غیر عمد حیوانات، احکامی مشخص درباره کفاره، توبه و جبران وجود دارد که کمتر کسی از جزئیات آن آگاه است.

معنی کشتن غیر عمد در فقه اسلامی

در فقه اسلامی کشتن غیر عمد زمانی رخ می‌دهد که فرد بدون نیت آسیب‌زدن، موجب مرگ حیوانی شود. یعنی نه قصد کشتن دارد و نه از روی دشمنی یا عمد در عمل خود رفتار کرده است. مثلا راننده‌ای که هنگام رانندگی با حیوانی برخورد می‌کند، یا فردی که در حال سم‌پاشی به‌طور ناخواسته باعث مرگ حیوانی می‌شود، در حکم غیر عمد قرار می‌گیرد. در این حالت گناه و مسئولیت شخص متفاوت از قتل عمد است، اما بی‌تفاوتی یا بی‌احتیاطی نیز از نظر شرع قابل چشم‌پوشی نیست و معمولا نیاز به توبه و جبران مالی یا معنوی دارد.

تفاوت عمد، غیر عمد و سهو در قتل حیوان

فقه اسلامی میان سه نوع رفتار تفاوت می‌گذارد:

• قتل عمد: فرد آگاهانه و با قصد مشخص حیوان را می‌کشد مثل کشتن حیوان از روی خشم یا آزمایش. این عمل گناه کبیره محسوب می‌شود و گاهی نیاز به کفاره و توبه شدید دارد.
• قتل غیر عمد: فرد قصد کشتن ندارد اما عملش به‌صورت غیرمستقیم منجر به مرگ حیوان می‌شود مانند رانندگی بی‌احتیاط یا بی‌توجهی به محیط.
• سهو یا خطا: در این حالت فرد هیچ علم و آگاهی از وجود حیوان ندارد مثلا هنگام شخم‌زدن زمین، حیوانی زیر خاک پنهان بوده و کشته می‌شود. این نوع کم‌ترین میزان مسئولیت شرعی را دارد اما باز هم توصیه به جبران اخلاقی و مالی می‌شود.

حیوان غیر موذی، حیوان موذی و وضعیت مالکیت

فقه اسلامی بین انواع حیوانات نیز تفاوت قائل است.

• حیوان غیر موذی مانند گربه، پرنده یا سگ خانگی، اگر بدون دلیل یا از سر بی‌احتیاطی کشته شود، گناه دارد و گاهی جبران مالی لازم است.
• حیوان موذی مثل موش یا مار، در صورتی که برای دفاع از جان یا مال کشته شود، گناهی بر فرد نیست.
  مالکیت حیوان هم در حکم تأثیر دارد. اگر حیوان متعلق به شخصی باشد، علاوه بر کفاره شرعی، باید خسارت مادی آن به صاحبش پرداخت شود. اما اگر حیوان بی‌صاحب یا وحشی باشد، کفاره بیشتر جنبه معنوی و توبه‌ای پیدا می‌کند.

در ادامه بخوانید: کفاره گناهان چگونه پرداخت می‌شود؟ اصول و نکات مهم

کلیات رفتار با حیوانات در اسلام و جایگاهشان

اسلام نگاه کاملا اخلاقی و مهربانانه‌ای به حیوانات دارد. در متون دینی حیوانات مخلوق خداوند و دارای حق زندگی، آرامش و تغذیه دانسته شده‌اند. پیامبر اسلام(ص) بارها بر رفتار نیکو با حیوانات تاکید کرده و حتی آزار رساندن بی‌دلیل به آن‌ها را از نشانه‌های قساوت قلب دانسته‌اند. در این دیدگاه حیوان موجودی صرفا برای بهره‌برداری انسان نیست بلکه امانتی الهی است که باید با احترام و رعایت حقوقش با او رفتار شود. بر همین اساس اسلام نه‌تنها حیوان‌آزاری را حرام می‌داند بلکه مهربانی و مراقبت از آن‌ها را عبادتی ارزشمند معرفی می‌کند.

حکم کشتن حیوانات غیر موذی (بدون آزار)

کشتن حیواناتی که آزار و خطری برای انسان ندارند از نظر شرع گناه محسوب می‌شود حتی اگر آن حیوان مالک مشخصی نداشته باشد. این کار نوعی تعدی به حق حیات مخلوق خدا تلقی می‌شود. اگر چنین رفتاری از روی بی‌احتیاطی یا بی‌توجهی انجام شود فرد باید با توبه، صدقه یا کمک به حیوانات دیگر جبران کند. در مواردی که کشتن حیوان غیر موذی عمدی باشد، علاوه بر گناه شرعی، مسئولیت اخلاقی سنگینی نیز متوجه فرد خواهد بود چراکه این عمل برخلاف روح شفقت و عدالت اسلامی است.

حکم کشتن حیوانات موذی یا مزاحم

در اسلام میان حیوانات بی‌آزار و حیوانات موذی تفاوت وجود دارد. اگر حیوانی مانند موش، مار یا حیوان گزنده، امنیت یا سلامت انسان را تهدید کند، از بین بردن آن برای دفاع از جان یا مال جایز است. با این حال حتی در این حالت نیز توصیه شده که از روش‌های کم‌درد، فوری و انسانی استفاده شود و کشتن صرفاً در حد ضرورت انجام گیرد. هدف اسلام در این احکام، حفظ تعادل بین حق انسان در دفاع از خود و حق حیات سایر موجودات است یعنی هیچ موجودی نباید بی‌دلیل رنج ببیند حتی اگر موذی باشد.

موسسه خانه ای بی با هدف کمک به بیماران پروانه ای شکل گرفت و رسالت آن انجام کمک های مالی و نوع دوستانه به این دسته از بیماران است شما برای پرداخت کفاره آنلاین و همچنین پرداخت صدقه آنلاین می‌توانید از سیستم های پرداخت هوشمند خانه ای بی استفاده کنید.